ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ႏွင့္ ရုိးရာဒုံးယိမ္းအက

ျပာသုိလဆန္း(၁) ရက္ေန႔ဟာဆုိလ်င္ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ျဖစ္ ပါတယ္။ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ဟာ ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ား အတြက္ အထြတ္အျမတ္ထားတဲ့ ေန႔တေန႔ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္သစ္ ေရာက္တုိင္း ကရင္အမ်ဳိးသားေတြဟာ မိမိတုိ႔၏ သက္ႀကီး ဝါႀကီးပုဂၢဳိလ္မ်ားကုိ အေလးအျမတ္ျပဳ ပူေဇာ္ပသ ကန္ေတာ့ ၾကပါတယ္။ သက္ဆုိင္ရာဘာသာ ယုံၾကည္ကုိး ကြယ္မူအလုိက္ ဝတ္ျပဳဆုေတာင္းပြဲေတြ ျပဳလုပ္ၾကသလို မိမိတုိ႔ရဲ႔ ရုိးရာယဥ္ ေက်းမူစာေပဓေလ့ထုံးတမ္းေတြကုိ ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ၾက ပါတယ္။
ျပီးေတာ့ ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲ ေတြဒုံးယိမ္းအကေတြနဲ႔လည္းေျဖေဖ်ာ္ေပးပါေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္မွာ ရုိးရာ ယဥ္ေက်းမူ အကတခုျဖစ္တဲ့ ဒုံးယိမ္းအကဟာ လူအမ်ားစိတ္ဝင္စားတဲ့ အကတစ္ခု ျဖစ္သလို ထူးထူးျခားျခား ျမဴးၾကြမွဳ ရွိတဲ့အတြက္ ကရင္လူမ်ိဳးေတြအတြက္ ဂုဏ္ယူဘြယ္ရာအကတစ္ခု လို႔ဆိုယင္မမွားပါဘူး။ ခ်မ္းေအးတဲ့ ေငြႏွင္းမွဳံၾကား မွာ ရႊင္ျမဴးတဲ့ဒုံးယိမ္းအသံေတြဟာ တကယ့္ကို ပဏာရလွပါတယ္။

ဒီႏွစ္ဆုိရင္ ထုိင္းျမန္မာနယ္စပ္ ဘုရားသုံးဆူၿမဳိ႔မွာ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ကုိ စည္ကားသုိက္ ၿမဳိက္စြာနဲ႔က်င္းပ လိမ့္မယ္လို႔ ပြဲျဖစ္ေျမာက္ေကာ္မတီဥကၠဌ ဦးျမေအးကေျပာပါတယ္။ ယခုက်င္းပမဲ့ႏွစ္ သစ္ကူးပြဲမွာ ရုိးရာ ယဥ္ေက်းမူၿပဳိင္ပြဲျဖစ္တဲ့ ဒုံးယိမ္းအက၊ ကရင္နပန္းလုံးပြဲ၊ ေကာက္သစ္စား ဖီးဘီး ေရာ္လက္ခ်ည္ပြဲမ်ားအပါအဝင္ ေဘာ္လုံးပြဲ၊ လက္ေဝွ႔၊ ဇာတ္ပြဲ၊ မဲရုံထီ၊ ေခ်ာတုိင္တက္ ၿပဳိင္ပြဲမ်ားနဲ႔ က်င္းပမွာျဖစ္ပါတယ္။ ၄င္းအျပင္ ကရင့္ရုိးရာအစားအစာမ်ားကုိလည္း ေကြ်းေမြး ဧည့္ခံမွာျဖစ္ပါတယ္။ လာေရာက္ကၾကမည့္ဒုံးမ်ားကေတာ့ ကရင္ျပည္နယ္ ၾကာအင္း ဆိပ္ႀကီးၿမဳိ႔နယ္ နာမည္ႀကီးဒုံးမ်ား ျဖစ္တဲ့ ဖားျပေက်းရြာဒုံး၊ လာကဒါ၊ ထီးမံထုိ၊ က်ဳံခဝန္၊ ႏွင့္ေတာင္ဒီးဒုံးတုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။ အျခားေသာ ေက်းရြာမ်ားမွ ဒုံး မ်ား လည္းပါဝင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒုံးအဖြဲ႔ေပါင္း (၁ဝ) ဖြဲ႔ေက်ာ္ လာေရာက္ကၾကမွာျဖစ္ ပါတယ္။

အဆုိပါနာမည္ႀကီးတဲ့ဒုံးမ်ားထဲမွ ေတာင္ဒီးဒုံးဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏုိဝင္ဘာလ (၇) ရက္ေန႔မွာ ဘားအံၿမဳိ႔မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ကရင္ျပည္ နယ္ေန႔မွာ ဒုံးအဖြဲ႔ေပါင္း (၇ဝ) ထဲမွ ဒုတိယဆုရရွိသြားတဲ့ဒုံး ျဖစ္ပါတယ္။



ဒုံးယိမ္းအကဟာ သြက္သြက္လက္ လက္ျမဴးျမဴးၾကြၾကြႏွင့္ကေနရတာပဲလုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာရွိတဲ့ တုိင္းရင္းသားေတြ အပါအဝင္ ကရင္လူငယ္ေတြပါ အားလုံးလုိလုိကသိျမင္ထားၾကပါတယ္။ တကယ္ တမ္းက်ေတာ့ လူငယ္ေတြအမ်ားစု ဟာ ဒုံးယိမ္းအကအေၾကာင္းကုိ ေကာင္းစြာသိသူနဲပါးလွပါတယ္။ ဒုံးယိမ္းအကကုိလူငယ္ေတြမွသာကႏုိင္ၾကပါတယ္။ ေပါ့ပါးသြက္လက္စြာခႏၶာကိုယ္ကုိ လွဳပ္ရွားေနရ တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ကရင္ျပည္နယ္ ဘားအံၿမဳိ႔နယ္ရွိ ဒုံရင္းေက်းရြာဇာတိေန အဖုိးခြဲကေဘာင္ဟာ အသက္ (၁၈) ႏွစ္ကစၿပီး ဒုံးယိမ္းအက ကုိစတင္ေလ့လာလုိက္စားခဲ့ၿပီး အသက္ (၂၆) ႏွစ္မွာ ဒုံးဆရာျဖစ္လာခဲ့ပါ တယ္။ အသက္ (၇ဝ) ထိ ဘဝတစ္ေလွ်ာက္ လုံး ဒုံးယိမ္းအကကုိပဲ ေလ့လာလုိက္စားခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ အခုအဖုိးခြဲကေဘာင္ဟာ ထိုင္းႏုိင္ငံမဲေဆာက္ၿမဳိ႔ရွိ ကရင္စာ ေပယဥ္ေက်းမူတာဝန္ခံအျဖစ္ တာဝန္ယူ ထားပါတယ္။ ဒုံးယိမ္းအကနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဒုံးဆရာႀကီးအဖုိးခြဲကေဘာင္က အခုလုိရွင္းျပထားပါတယ္။

ဒုံးယိမ္အကစတင္ျဖစ္ေပၚလာရတဲ့အေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ ေရွးေခတ္အပ်ဴိလူပ်ဳိေတြဟာ သစ္ပင္ ဝါးပင္ ေအာက္မွာ ခ်ိန္းေတြ႔ေနၾကၿပီး လူႀကီးေတြကသူတုိ႔ရဲ့အျဖစ္ကုိ ၾကည့္မေကာင္းရွဳမလွျဖစ္ခဲ့ရာမွ ရုိးရယဥ္ေက်းမူေတြရွိလာေအာင္ အပ်ဳိလူပ်ဳိေတြကုိစုရုံးၿပီး ဒုံးယိမ္းအကကုိ စတင္ဖြဲ႔စည္းခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေရွးေခတ္ကဒုံးဆရာေတြဟာ ဒုံးသင္ၾကား တဲ့ေနရာမွာ တစ္ႏွစ္တာအတြင္းမွာရွိတဲ့ သဘာဝပတ္ဝန္း က်င္ကအျဖစ္အပ်က္ေတြကုိ အေျခခံၿပီးမွ ဒုံးသီခ်င္းကုိဖြဲ႔ႏြဲ႔ႈၿပီး ဒုံးအကသင္ၾကားေပး ပါတယ္။ ဒုံးဆုိတာရုိးရာယဥ္ေက်းမူၾကားမွာ စိတ္ကုိျမဴးၾကြေစတဲ့အက တခုျဖစ္ပါတယ္။

ကရင့္ရုိးရာ ဒုံးယိမ္းအကကုိ ကရင္တစ္မ်ဳိးသားလုံးက ခရစ္ေတာ္မေပၚမီ BC ၇၃၉ ခုႏွစ္မွာ စတင္အသိအ မွတ္ျပဳလာ ခဲ့ပါတယ္။ ေရွးေခတ္က ဒုံးအမ်ဳိးအစား (၇) မ်ဳိးရွိၿပီး ယင္း (၇) မ်ဳိးမွာ ဒုံးေမာင္ရုိး၊ ဒုံးဆေအာ္ (ေခၚ) (ဒုံးေမ်ာက္)၊ ဒုံးမူးေနာ္ဖုိးသားခြား (ဒုံးအပ်ဳိလူပ်ဳိ)၊ ဒုံးလူအုိ၊ ဒုံးပနား (ေခၚ) (ဒုံးကြ်ဲ)၊ ဒုံးထရဲ (ေခၚ) (ဒုံးဒရယ္)၊ ဒုံးကုလားတုိ႔ျဖစ္ပါ တယ္။ ဒုံးေမာင္ရုိးအကမွာ ေဟြးေလးေလးေမာင္းရုိး ဆုိတဲ့သံစဥ္နဲ႔ အစခ်ီၿပီးေျဖး ေျဖးႏွင့္ကရပါတယ္ သုိ႔ေသာ္လည္း ကကြက္သိပ္မရွိပါ။ ဒုံးဆေအာ္ (ေခၚ) (ဒုံးေမ်ာက္) သည္ ေမ်ာက္မ်က္ႏွာကဲ့သုိ႔မ်က္ႏွာအမူအရာထားၿပီး ကရတာမ်ဳိးျဖစ္ ပါတယ္။ ဒုံးမူးေနာ္ဖုိးသားခြား (ေခၚ) (ဒုံးအပ်ဳိလူပ်ဳိ) သည္ ယေန႔ကေနတဲ့ဒုံးပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒုံးပနား (ေခၚ) (ဒုံးကြ်ဲ)သည္ ကြ်ဲထိန္းသမား မ်ားကတီထြင္လာတာျဖစ္ၿပီး ကြ်ဲဂ်ဳိနဲ႔တူတဲ့ဂ်ဳိကုိျပဳလုပ္ၿပီး ေခါင္းမွာပတ္ၿပီး ကၾက ပါတယ္။ ဒုံးထရဲ (ေခၚ) (ဒုံးဒရယ္) ဟာလည္းပဲ ဒရယ္ေခါင္းဂ်ဳိတပ္ၿပီးကၾကပါတယ္။ ဒုံးကုလားအ ကမွာေတာ့ ကုလားတုိ႔ရဲ့ေတးသံေတး သြား နဲ႔အတူ ကုလားတုိ႔ရဲ့အကအမူရာႏွင့္ညီေအာင္ကေနရၿပီး ရယ္စရာ ေကာင္းေသာဒုံးတမ်ဳိးလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ယင္းဒုံးကုလားအကဟာ အသားျဖဴသူတခ်ဳိ႔က အုိးမဲသုတ္ လိမ္းၿပီးမွကၾကရပါတယ္။

ယခုေခတ္ဒုံးအမ်ားစုက တဖြဲ႔မွာ လူ ၃၂ ဦး မွ ၃၄၊ ၃၆ ဦးအထိရွိပါတယ္ လူမ်ားရျခင္း အေၾကာင္းမွာ ဒုံးယိမ္းအကဟာ ကကြက္ႏွင့္အတူကရတာၿပီး လူမ်ားမွ ကကြက္ေစ့ပါတယ္ အထူး သျဖင့္ ကကြက္ေတြဟာ KAREN သေကၤတေတြကုိ ကၾကတာမ်ားပါတယ္ တခ်ဳိ႔ကကြက္ေတြမွာ ကရင္ႏွစ္ သစ္ကူးေန႔ဆုိတဲ့သေကၤတကုိ အကြက္က်က်စီၿပီးကၾကတယ္ အကၡရာ တစ္လုံးခ်င္းကုိ ကၾကတာျဖစ္ပါတယ္ သုိ႔ေသာ္လည္း ကကြက္စီတဲ့ေနရာမွာ ဘယ္ကကြက္ကုိ ကရမလဲဆုိတာ ကန္႔သတ္ခ်က္မရွိပါ။ သင္ၾကားေပးတဲ့ဒုံးဆရာအေပၚမွာသာမူတည္တယ္လုိ႔ ဒုံးဆရာတစ္ဦး ကေျပာပါတယ္။

အမ်ားအားျဖင့္ ဒုံးအဖြဲ႔တုိင္းမွာ ဒုံးပဏာမေရွးဦးကုိ သုံးေယာက္၊ ႏွစ္ေယာက္၊ တစ္ေယာက္ စသျဖင့္ထားေလ့ရွိပါတယ္။ အဓိကတစ္ဦးမွာ အမ်ဳိးသမီးျဖစ္ၿပီး ၄င္းအမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးဟာ ေမတၱာပုိ႔ သတဲ့ ေတးသီခ်င္းကုိဆုိရင္းကေနရတာျဖစ္ ပါတယ္ ၄င္းဆုေတာင္းေမတၱာပုိ႔သျခင္းကုိ တပင္တုိင္အ ကဟူ၍ေခၚေဝၚၾကပါတယ္။ တခါတရံမွာ ဒုံးပဏာမေရွးဦးကုိ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးနဲ႔ အမ်ဳိးသား ႏွစ္ဦးထားရွိၾကပါတယ္။ ၄င္းအမ်ဳိးသားႏွစ္ဦးဟာ အမ်ဳိးသမီးရဲ့ေဘးတဖက္တခ်က္စီမွာ ကေနရပါ တယ္။ ဒုံးပဏမ ေရွးဦးကုိ အမ်ဳိးမ်ဳိးထားေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒုံးပဏာမေရွးဦးထား ရွိရတဲ့အျပင္ ကရင့္အမ်ဳိး သား အလံေတာ္ကုိ ကုိင္ေဆာင္ရမည့္ အမ်ဳိး သမီးတစ္ဦးလည္းထားရွိရပါတယ္ ဒုံးအဖြဲ႔တုိင္း အမ်ဳိးသားအလံကုိင္ ေဆာင္ရျခင္း၏ အေၾကာင္းမွာ ကရင္အမ်ဳိးသား၏အလံေတာ္ကုိ ေလးစားဂုဏ္ျပဳျခင္းအေနျဖင့္လည္းေကာင္း ဒုံးတခု လုံး၏ မ်က္ႏွာဖုံးအေနျဖင့္လည္းေကာင္း အလံကုိင္ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္ ၄င္းအလံကုိင္သူတစ္ဦးဟာ မတ္မတ္ရပ္ေနရတဲ့ အျပင္ ဒုံးကၿပီးသည္အထိ အလံကုိၿငိမ္သက္စြာကုိင္ထားရပါတယ္။ ဒုံးစတင္ကေတာ့မည္ဆုိလ်င္ အလံကုိင္တဲ့အမ်ဳိး သမီးသည္ဒံုး၏စင္ျမင့္ေပၚ၌ ေရွ့သို႔ဦးစြာထြက္လာရပါတယ္ ၄င္းအလံကုိင္အမ်ဳိး သမီးထြက္လာၿပီးမွ ဒုံးပဏာမေရွးဦး သုံးေယာက္လည္း ေမတၱာပုိ႔သထြက္လာရပါတယ္ ေမတၱာပုိ႔သ ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ဒုံးတစ္ဖြဲ႔လုံးစတင္ကရပါတယ္။

ဒုံးႏွင့္အတူတြဲကအသုံးျပဴတဲ့ တီးမွဳတ္တူရိယာမ်ားကေတာ့ ပင္စည္၊ ေၾကးကြင္း၊ ႏြဲ၊ေမာင္း၊ ဝါးလက္ေခါက္တုိ႔ျဖစ္ပါ တယ္။ ေတးသီခ်င္းႏွင့္အတူသံၿပဳိင္သီဆုိကရပါတယ္ တီးဝုိင္းအနားမွာ ေနာက္ခံ ေတးအဖြဲ႔တဖြဲ႔လည္းထားရွိရပါတယ္။ ရုိးရာဝတ္စုံအျဖစ္ အမ်ဳိးသားမွာ လုံခ်ည္၊ အကၤ်ီေအာက္ခံ အျဖဴေရာင္လက္ရွည္ ႏွင့္ အေပၚကရုိးရာအကၤ်ီ၊ ခါင္းေပါင္း၊ ေျခစြပ္အျဖဴဝတ္ၿပီး အမ်ဳိးသမီးမွာလည္း ထဘီ၊ အက်ၤီ၊ ေခါင္းစည္းပုဝါ ႏွင့္အတူ ဘယ္ဘက္လက္၏လက္ခလယ္မွာ အျဖဴေရာင္ပုဝါ ေသးေသး ေလးတခုကုိ ညွပ္ထားရပါတယ္ အမ်ဳိးသားေတြလုိပဲ ေျခစြပ္အျဖဴ မ်ားကုိဝတ္ဆင္ၾကပါ တယ္။

အခုလက္ရွိဒုံးအကနဲ႔ ေရွးေခတ္ကဒုံးအကကုိ ႏွဳိင္းယွဥ္ၾကည့္ ျခင္းအားျဖင့္ မ်ားစြာကြာျခား လွပါတယ္။ အခုလက္ရွိဒုံးယိမ္း အကဟာ စိတ္ကုိျမဴးျမဴးၾကြၾကြနဲ႔ရွိေစပါတယ္။ ရုိးရာယဥ္ ေက်းမူနဲ႔ လည္းလုိက္ဖက္မူရွိပါတယ္။ အထက္မွာေဖၚျပခဲ့တဲ့ ေရွးေခတ္ဒုံး (၇) မ်ဳိးကေတာ့ ရုိးရာယဥ္ေက်းမူနဲ႔ ကုိက္ညီမူ မရွိတဲ့အတြက္ ဒုံးဆရာတစ္ဦးကေနၿပီး ဒုံးယိမ္းအကကုိ ယဥ္ေက်းမူရွိတဲ့အမူအရာေလးရွိလာ ေအာင္ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္မွာ ပထမတခါ ျပန္လည္ျပဳျပင္ခဲ့ပါတယ္ ထိုအခ်ိန္ကစၿပီး အဆုိပါဒုံး (၇) မ်ဳိးဟာ ေပ်ာက္လုနီးပါးျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

ျပန္လည္ျပဳျပင္ခဲ့ရျခင္း၏အေၾကာင္းမွာ ဥမာအားျဖင့္ ဒုံးဆေအာ္ (ေခၚ) ေမ်ာက္အကဒုံးဟာ ေမ်ာက္မ်က္ႏွာလုိမ်ဳိး မ်က္ႏွာအမူအရာထားကရၿပီး၊ ဒုံးဒရယ္ သည္ လည္းပဲ ဒရယ္ဂ်ဳိကုိေခါင္းမွာတပ္ၿပီး ကရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ၄င္းအက ေတြဟာ ယဥ္ေက်းမူနဲ႔ လုိက္ ဖက္မွဳမရွိျဖစ္ေနပါတယ္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ၄င္းအကေတြကုိ ျပန္လည္ျပဳျပင္ခဲ့ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

ဒုံးယိမ္းအကကုိပထမဆုံးတခါ ျပန္လည္ျပဳျပင္ၿပီးေနာက္ပုိင္း ကရင္စာေပယဥ္ေက်းမူရွိ ဒုံးဆရာႀကီး ေရႊႀကဳိးၾကာမွ ရုိးရာယဥ္ေက်းမူဒုံး၏အမည္အေခၚအေဝၚႏွင့္ အကအားလုံးကုိ တမ်ဳိးတ စားတည္းျဖစ္ေအာင္ ယဥ္ေက်းမူရွိရွိႏွင့္ ျမဴးျမဴးၾကြၾကြကရတဲ့အကမ်ဳိးျဖစ္လာေအာင္ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ (မဆလ) ေခတ္မွာ ဒုံးယိမ္းအကကုိ ျပန္လည္ျပဳျပင္ဖြဲ႔စည္း ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ကရင္ေတြ ႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္က်င္းပတုိင္း ရုိးရာယဥ္ေက်းမွဳအကတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ဒုံးယိမ္းအကကုိပါ ကေနခဲ့ၾကတာ ဒီကေန႔ဒီ အခ်ိန္အထိပါပဲ။ ေဆာင္းနဲ႔ႏွင္းခြဲျခားမရသလို ကရင္လူမ်ိဳးနဲ႔ဒုံးယိမ္းအက ဟာခြဲျခားလို႔မရပါဘူး။ ႏွင္းေတြေဝတဲ့ျပာသိုလေရာက္တဲ့အခါတိုင္း ဖါးစည္သံတလြင္လြင္နဲ႔ ကရင္ဒုံးယိမ္းအသံေလး ေတြဟာ ေဆာင္းအလွကိုခ်ယ္မွဳန္းထားသလိုပါဘဲ။

ေနာ္ခ်ိဳ

ေကာင္း၀ါမွကူးယူေဖာ္ၿပသည္။